Масти. Добри? Лоши? Зошто?

Мастите се дел од трите макронутриенти и истите се неопходни за наше оптимално функционирање. Тие се составен дел на секоја клеточна мембранаво телото и се одговорни за интергитетот на истата.

Мастите се дел од нервниот систем (дел од обвивката на нервите) овозможувајќи непречен и оптималнен пренос на нервни сигнали.

Мозокот е околу 60 % масти.

Една од многубројните улоги на мастите е овозможување на соодветна апсорпција и транспорт на липосолубилни витамини (витамини апсорбирани во масти - А,Д,Е и К).

Покрај позитивни, постојат и негативни ефекти од конзумирање на одредени видови на масти кои можат да придонесат до нарушување на вашето здравје.

---

Генерална поделба на мастите и нивниот здравствен ефект

Мастите се поделени на заситени и незасите.

Биохемиската и физичката структура на мастите (должина на ланецот на масни киселини, нивната поврзаност и бројот на хидрогенски јони) го одредуваат нивниот однос со околината и ефектот кој го имаат врз телото.

При термичка обработка и неправилно складирање, настанува оксидација на одредени масти, зголемувајќи го нивото на воспалителни процеси во телото.

Заситените масти, често етикетирани како „лоши масти“, најчесто не претставуваат никаква опасност и не предизвикуваат здравствени проблеми (кардио-васкуларни заболувања, зголемено ниво на холестерол и триглицериди). Во оваа глупа припаѓаат одредени масти од животинско потекло како путер, масти во месо и јајца, и масти од растително како оние во какаото (комбинација од заситени и незаситени масти) и кокосот.

Во минатото наместо путер мачкавме маргарин, пиевме обесмаснето млеко и јогурт, јадевме месо со ниска масленост и на секоја амбалажа баравме 0% масти. Сето ова е погрешно. Меѓутоа кој може да биде имун на огромната пропаганда од прехрамбената индустрија.

Заситените масти, сами по себе, не се оние кои го нарушуваат здравјето.

Проблемот е кога истите доаѓаат во процесирана форма и во комбинација со голема количина на шеќери. Исхраната богата со процесирани масти и шеќери може да го зголеми нивото на оксидативен стрес во телото и долгорочно да предизвика најразлични здравствени проблеми.

Заситените масти присутни во високо процесираната храна се вистинскиот проблем. Заситените масти кои природно се наоѓаа во непроцесирана форма се полезни и телото знае како најдобро да ги искористи.

Во природата, ниеден вид на масти не доаѓа во изолација.

• Јајца - 39% заситени, 43% мононезаситени, 18% полинезаситени

• Путер - 66% заситени, 27% мононезаситени, 4% полинезаситени

• Говедско месо - 47% заситени, 49% мононезаситени, 4% полинезаситени

• Лен - 9% заситени, 19% мононезаситени, 72% полинезаситени

---

Незаситени масти

Незаситените масти се етикетирани како „здрави масти“. Истите се поделени на:

• мононезаситени

• полинезаситени

Омега 3 и 6 припаѓаат во групата на полинезаситени масти. Ова се масти кои можат да се најдат во одредени видови риба, морки алги (омега 3) и масла за готвење како што е сончогледовото масло (омега 6 и 9).

Конзумирањето на омега 3 мастите е поврзано со голем број здравствени бенефити.

Меѓутоа, зголемениот внес на полинезаситени омега 6 масти (замена на заситените масти со растителни) е вистинскиот причинител за дел од здравствените проблеми.

И покрај здравствените бенефити од едни (омега 3, мононезаситени, заситени масти) и потенцијалниот негативен ефект од конзумирање на други (омега 6, транс-масти), начинот на употреба, соодносот и квалитетот (високо процесирани vs. свежо цедени) го одредуваат крајниот ефект кој истите го имаат врз здравствениот статус на човекот.

---

Како да го одбегнете потенцијалниот негативен ефект од конзумирање на масти?

• Обезбедете избалансиран внес на заситени и незаситени масти (фокус на мононесаситени масти). Ова е возможно само преку разновидна исхрана богата со масти од животинско и растително потекно. Во природата ништо не доаѓа во изолација.
  

• Внимавајте на маслото кое го користите за припрема на храната. Одберете масти кои се стабилни на повисока температура.
  

• Дококу не можете потполно да го исклучите од исхраната, внесот на сончогледово масло треба да се избалансира со внес на храна богата со омега 3 масни киселини. Сонцогледовото масло е богато со омега 6 (истото доаѓа во различна форма и квалитет). Омега 6 масните киселини (генерално сите полинезаситени масти) во големи количини и изложување на висока температура предизвикуваат воспалителни процеси во телото. Од првата половина на 90-тите па се до денес постои зголемен внес на омега 6 во однос на омега 3 масти како резултат на зголемено конзумирање на растителни масла. Ова е поврзано со зголемување на бројот на заболувања.

• Конзумирајте само високо квалитетно рибино масло. Голем број на продукти од овој тип не се правилно чувани и при самиот процес на производство доаѓа до оксидација и оштетување на мастите. Доколку се одлучите за суплементација со Омега 3 (капсули или масло) внимавајте тоа да биде со добар квалитет и да има IFOS (International Fish Oil Standard) сертификат.